Hoe zit het nu eigenlijk en wat kunnen we ermee?
Wanneer je iets nieuws leert, worden er nieuwe verbindingen gemaakt tussen hersencellen. In het begin gebeurt dat door ‘afvuren’ van neurotransmitters tussen cellen en na verloop is de verbinding vast en word je onbewust bekwaam in wat je leerde. Zo kan je je hele leven lang nieuwe verbindingen maken, of ook niet. Net zoals je geboren wordt met bijvoorbeeld lange vingers, kom je ook op aarde met een groot deel genetisch en biologisch meegegeven verbindingen die je in staat stellen om, nog voor je iets leert, als baby al heel veel dingen te kunnen.
De verbindingen waarvan sprake zitten overal in je hersenpan en hebben specifieke functies. Die hersenpan is fysiek verdeeld in twee delen en tientallen kwabben.
2 fysieke delen
In de psychologie en de neurologie bestaan veel theorieën over de werking van het linkse en rechtse deel van het brein. Ook al zijn beide delen fysiek echt gescheiden van elkaar door het corpus colossum, diverse onderzoeken en observaties tonen aan dat ons hele brein meewerkt aan zowat alle activiteiten en ervaringen die we een leven lang meemaken.
Elk deel heeft echter wel z’n voorkeuren. Dat komt deels door de structuur van de verbindingen. Het rechterdeel heeft een grotere concentratie aan axonen (of breincel-connectoren) en heeft daardoor meer verbindingspotentieel. Het linkse gedeelte is eerder ‘voorbekabeld’ in kortere circuits en biedt daardoor meer en snellere rekenkracht. De een zal aanleg hebben om eerder het linkse deel te gebruiken en voorkeur hebben voor details, de ander zal geneigd zijn vooral het grotere plaatje te zien en dus de rechter helft in te zetten. Het bewust kunnen inzetten van en schakelen tussen beide helften, biedt heel wat potentieel. Daar wil ik het in deze blog over hebben.
Hoe weten we wat we weten?
Stel dat je aan een stamlid in het Amazonegebied, die nog nooit van een smartphone gehoord heeft en nog minder over digitalisering, een smartphone geeft en vraagt om dat ding te observeren, te bestuderen en terug te komen met een beschrijving van waar het voor dient en wat het kan…. Ik kan me voorstellen dat het een boeiende ontdekking wordt met juiste en minder juiste vaststellingen en dat het resultaat niet helemaal zal samenvallen met de handleiding die bij de Smartphone hoort, niet?
Van ons brein bestaat er helaas geen handleiding. Wat we weten komt er door observaties, toevalligheden en ervaringen. Een ervaring die mij erg bij blijft is die van Jill Bolte Taylor. Ze is een Amerikaanse neuro-anatomiste die getroffen werd door een hersenbloeding in het linker deel van haar brein. Ze schreef een boek over die beleving en heeft er een korte inspirerende TED talk over. In die TED talk vertelt ze op meeslepende wijze hoe ze de bloeding beleefde. Ze doet dat vanuit neurologisch standpunt. Haar verhaal illustreert onderzoeken die aan diverse universiteiten en ziekenhuizen zijn gevoerd. De voorkeuren van links en rechts worden er op meeslepende wijze in beleefd.
De wetenschap vs NLP
Wat mij vooral boeit in haar verhaal en andere wetenschappelijke bevindingen, is dat ik er talloze aanknopingspunten in vind met methodes die mijn collega’s breinpiraten en ik als Master NLP Practitioner gebruiken wanneer we individuen, teams en organisaties begeleiden doorheen veranderings- en groeitrajecten. De wetenschappelijke bevindingen onderbouwen heel sterk wat we met taal (linguïstisch) doen om het brein (neuro) met eenzelfde situatie anders te laten omgaan (programmeren). NLP kreeg vroeger vaak de stempel van pseudowetenschap. Best begrijpelijk, want we werken vooral met observaties en modelleringen van fenomenen om die herhaalbaar te maken. De fenomenen van weleer worden dankzij de vooruitgang in de neurowetenschap steeds vaker wetenschappelijk onderbouwd. Dat maakt de hele wereld van NLP voor mij alleen maar nog boeiender en direct toepasbaar.
Wat me minstens zoveel boeit, is dat iedereen die met anderen communiceert, NLP kan inzetten. Je hoeft slechts enkele van de vele aan te leren inzichten in je gesprekken toe te passen. Dat leidt tot heel andere en interessante wendingen, of het nu privé of professioneel is. Je hoeft daarvoor geen NLP Practitioner, coach of therapeut te zijn. Gewoon mens zijn, is al meer dan voldoende.
Voor je leest wat volgt, wil ik even verduidelijken dat het om een binaire vereenvoudiging gaat van de realiteit. Beide hersenhelften zijn vanzelfsprekend voortdurend actief. Om een en ander te illustreren maak ik een nogal afgelijnd onderscheid tussen links en rechts op basis van de standaard bekabeling in en voorkeuren van beide helften.
Welk deel van je brein gebruik jij?
Wanneer je verhalen vertelt in sequenties gebruik je hiervoor vooral je linkse brein. “Eerst deed ik dit, dan dat, vervolgens, …”. Duik je het verhaal in en spring je van algemeen naar detail en terug en rijg je ondertussen verschillende elementen aan elkaar, dan gebruik je hiervoor vooral je rechter hersenhelft.
De woorden en zinnen bouw je met je linkse helft, de intonatie het ritme en de ruimere concepten zitten dan weer eerder rechts.
Wanneer je je concentreert op wat vlak voor je ligt (in tijd en ruimte) activeer je vooral het linkse deel. Bekijk je de realiteit vanuit een breder perspectief met aandacht voor wat op de achtergrond gebeurt, dan gebruik je het rechtse deel.
Ben je iemand die vaak generaliseringen gebruikt zoals “altijd, nooit, niemand, iedereen, …” dan gebruik je vooral je rechtse breindeel.
Trekken we deze voorbeelden naar een hoger niveau, dan zou je kunnen stellen dat je linkse deel vooral aan seriële verwerking doet terwijl het rechtse deel vooral aan parallelle verwerking doet. Je rechtse breinhelft leert uit alle zintuigelijke ervaringen. Dat zijn er meer dan de vijf (VAKOG) waar we spontaan aan denken. Het rechtse deel gaat al die prikkels parallel verwerken en verbinden met een groter geheel. Het maakt als het ware een grote collage waarin zoveel mogelijk interne en externe elementen zitten. Het rechtse deel zit volledig in het nu. Het kan perfect om met abstracte en meer afgelijnde elementen in de collage.
Je linker breinhelft analyseert de collage tot in het kleinste detail. Het gaat aanknopingspunten zoeken in het verleden en vervolgens projecties maken in de toekomst. Dat vertaalt zich in het stemmetje in jezelf. Het vertelt je wie je bent.
Om af te ronden nog enkele andere typische observeerbare kenmerken die je kan toewijzen aan een van de hersenhelften:
Wat kan je er vervolgens mee doen?
Wanneer we op de wereld komen, zijn onze hersenen genetisch al een stuk voorbekabeld. Er zijn verbindingen die we met z’n allen gemeen hebben waardoor we bijvoorbeeld gezichten herkennen en al heel snel kunnen spiegelen. Andere verbindingen zijn genetisch en de rest worden vooral in onze groeijaren verder aangemaakt en gelukkig ook nadien, al vraagt dat soms meer inspanning.
Wanneer je met iemand wil verbinden is het interessant om te observeren welke voorkeur die heeft. Dat doe je door alert te zijn voor enkele signalen die ik hierboven beschreef. Wanneer je mensen ‘outside the box’ wil laten denken, doe je dat door frequent van links naar rechts te schakelen en vooral in dat rechtse deel (dat zelfs geen box kent) processen op te starten en verbindingen te creëren. Ik illustreer het aan de hand van een voorbeeld:
A: Mijn partner kan soms zo raar doen. Dat brengt me altijd uit evenwicht. Ik weet niet goed wat ik dan moet doen, het wordt met de jaren erger (rechts – altijd)
B: Is dat altijd zo, of is het ook soms anders? (links deel activeert)
A: moet nu details zoeken. Rechts doet dat niet graag en is daar niet goed in…
B: Los daarvan, hoe zou je willen dat je partner zich gedraagt, anders dan dat hij zich nu gedraagt?
A: Hier schakelt A terug naar rechts. De vraag oogst verwarring en links kan daar niet zo goed mee om
B: Wat hebben jullie al als mogelijke oplossingen overwogen?
A: moet terug naar links schakelen en concreet zoeken naar het antwoord
B: Welke oplossingen hebben jullie nog allemaal niet gevonden, die wel zouden kunnen helpen en anders zijn dan wat je tot op heden kent?
A: schakelt terug naar rechts
De essentie van dit gesprek dat nog even doorgaat, is dat we de andere stimuleren en faciliteren om oplossingen te vinden, door voortdurend de linker en rechter hersenhelft afwisselend te activeren. Het klinkt wat verwarrend, maar je linkse hersenhelft is de echte probleemoplosser. Toch zitten we vaak met problemen waar we geen oplossing voor lijken te vinden. Links heeft alle mogelijke opties overlopen en niks gevonden. In die gevallen is het nuttig om in de andere hersenhelft te gaan verkennen. Daar zit altijd het antwoord. Alleen weet de betrokkene het niet bewust.
Het bewust pingpongen tussen links en rechts blijkt heel doeltreffend. De techniek wordt ook met succes toegepast tijdens EMDR (Eye movement desensitization and reprocessing) en EFT (Emotion focused therapy) sessies.
In NLP gebruiken we Miltontaal, plaats-ankers, associatie, dissociatie, logische niveau’s, SCORE en tal van andere modellen om de neuroplasticiteit bij onszelf en bij anderen te stimuleren op weg naar de volgende beste versies van onszelf.
En nu?
Dank om dit artikel helemaal te hebben uitgelezen. Je voelt je wellicht geprikkeld om hier meer over te leren. Beluister alvast de TED talk waar ik eerder naar verwees. Lees het boek “Keeping the Brain in Mind”. Zit je vaak in de auto, dan raad ik het audiobook “Brain Myths Exploded”, Lessons from Neuroscience aan. De podcasts Brainsoftware (Mike Mandel) en Breinpiraten bulken ook van nuttige en bruikbare tips en inzichten. Podcast 50 van Breinpiraten is trouwens helemaal gewijd aan dit thema.
Ik nodig je ook graag uit op een volgende Parley van de Breinpiraten en als je echt à fond wil gaan, kan je in Februari 2023 aansluiten bij onze NLP Practitioner training in Oosterzele.
Over de auteur
Hans Demeyer is leverancier van Optimisme en Inspiratie. Hij deelt op laagdrempelige wijze inzichten en technieken die mensen inspireren om keuzes te maken, beslissingen te nemen en wegen in te slaan die hen dichter bij hun gewenste uitkomst brengen. Zijn toegevoegde waarde ligt vooral in de combinatie van uiteenlopende disciplines die hij samenbrengt in vernieuwende inzichten en dat op zijn eigengereide en erg gewaardeerde manier. Hans werkt voor talrijke KMO’s en multinationals zoals Microsoft waar hij in een H.A.A.S (hans as a service) formule uiteenlopende diensten biedt voor sales, marketing en leadership teams. Hans is mede-auteur van het boek Spelbrekers, auteur van Breinpiraten voor kinderen. Je vindt hem niet enkel op podia als keynotespreker, ook als muzikant animeert hij graag publieken van alle groottes. Hans@happinessfarm.be – +32 9 396 80 09 – www.hansdemeyer.be